Sznur oficerski, element munduru wojskowego

Akselbant (z niem. Achsel „dół pachowy”, Band – „taśma”), czyli sznur galowy to ozdobny, pleciony sznur naramienny, będący elementem ubioru noszonego, głównie przez funkcjonariuszy służb, na mundurach galowych.

Geneza

Początkowo był odznaką członków straży przybocznej i świty królewskiej. Wzmianki historyczne po raz pierwszy wspominają o akselbancie noszonym we Francji, w XVII wieku. Stopniowo trend noszenia sznura przeniknął z wojska do innych formacji. Akselbanty zaczęły pojawiać się na umundurowaniu generałów, oficerów Sztabu Generalnego, adiutantów, z czasem trafiły na mundury Żandarmerii. Stosowanie sznurów galowych rozprzestrzeniło się po wszystkich armiach europejskich. Od XVIII wieku zaczęły być stosowane w Polsce, począwszy od regimentów Dragonów, poprzez pułki gwardii. Dziś Wojsko Polskie stosuje sznury w umundurowaniu galowym generałów, oficerów i podoficerów. Plecione sznury mają różne kolory a najbardziej intrygującą jego częścią, dla niewtajemniczonych, jest metalowe zakończenie. To pozostałości ołowianego sztyftu, który był wykorzystywany jako ołówek.

Sznur galowy w Polsce

Sznury naramienne pojawiły się w Wojsku Polskim na początku osiemnastego wieku, jednak czas rozbiorów sprawił, że dopiero spadkobiercy tej tradycji wprowadzili ten element na stałe do kanonu munduru Wojska Polskiego. Miało to miejsce w 1919 roku, rok po odzyskaniu przez Rzeczpospolitą niepodległości. Służył jako „oznaka gotowości do wypełnienia rozkazu”. Istniały dwa rodzaje sznurów galowych. Sznury srebrzyste o dwóch warkoczach przysługiwały wyłącznie marszałkowi, generałom i oficerom Sztabu Generalnego. Od 1928 roku akselbant „dwuwarkoczowy” przysługiwał także dyplomowanym oficerom, którzy pełnili służbę w sztabach powyżej pułku, adiutantom Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej, Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych oraz oficerom ordynansowym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Sznur o jednym warkoczu przysługiwał oficerom ordynansowym inspektorów armii, adiutantom oraz oficerom będącymi ordynansami dowódców Okręgów Korpusów. Prawo do niego posiadali także oficerowie Żandarmerii Wojskowej. Były noszone zawsze na prawym ramieniu, od 1937 roku akselbanty były wykonywane z nici metalowych, oksydowanych na srebrno. Stosowano je do ubiorów wieczorowych i służbowych. Dozwolone było również noszenie sznurów oficerskich o barwie ochronnej do munduru polowego.

Akselbanty w PRL

W 1945 roku po zakończeniu wojny, pomimo że władzę w Polsce przejęli komuniści, to Ludowe Wojsko Polskie przejęło zwyczaj noszenia sznurów oficerskich. Noszono je również na prawym ramieniu, pojawiły się jednak różnice w ich wyglądzie, ponieważ zaczęły się różnić długościami i kolorami. Na końcach sznurów znajdowały się dwa wisiorki (u generałów) lub jeden (u niższej rangi oficerów aż do chorążego). W jednostkach Wojskowej Służby Wewnętrznej sznury oficerskie noszono na lewym ramieniu, tylko w czasie pełnienia służby. W Marynarce Wojennej noszono czerwone sznury, oprócz tego były tam również sznury barwy białej z gwizdkiem.

III Rzeczpospolita

W Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej sznury nosi się na prawym ramieniu, istnieją 4 rodzaje sznurów naramiennych. Prawo do ich noszenia mają, oprócz generałów i oficerów, również podoficerowie oraz szeregowi. Dzisiejsze akselbanty pełnią wyłącznie rolę dekoracyjną na umundurowaniu galowym.

Ciekawostki

Obecnie w Siłach Zbrojnych RP funkcjonuje jeden sznur orderowy Orderu Krzyża Wojskowego, jest on barwy granatowej zakończony metalowym ołówkiem. Prawo do jego noszenia mają wyłącznie żołnierze odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Krzyża Wojskowego. Sznur orderowy nosi się na lewym ramieniu. Ostatnim rodzajem sznura naramiennego jest sznur wyróżniający, który żołnierze mogą nosić maksymalnie jeden rok od dnia otrzymania wyróżnienia uprawniającego do noszenia go.
W dawnych czasach akselbant był odznaką, mogli go nosić nieliczni, w XX wieku sznury naramienne były symbolem oddania i gotowości wypełnienia rozkazu, po wojnie ich rola polegała wyłącznie na dekoracji stroju galowego lub służbowego. Dziś sznur oficerski również odgrywa rolę, wyłącznie ozdobną co nie zmienia faktu, że przez 100 lat utrzymała się tradycja noszenia tego wyjątkowego elementu munduru wojskowego.

Inspirowane: wphmilitaria.pl – sklep mundurowy Warszawa