Jak znęcanie się przez rówieśników może wpłynąć na Twoje dziecko?

Przemoc rówieśnicza to nie tylko agresja fizyczna i psychiczna, dziś należą do tego spektrum także inne, problemowe zachowania, w szczególności te zapośredniczone o internet i media społecznościowe. Przyczyny przemocy rówieśniczej bywają różne, od zaniedbań wychowawczych i pierwotnej przemocy domowej, której doświadcza młody agresor znęcający się następnie nad koleżanką lub kolegą, poprzez dziecięce zaburzenia psychiczne, kończąc na nadmiernej stymulacji bodźcami pochodzącymi z mediów elektronicznych. Jakiekolwiek są jednak pierwotne przyczyny wystąpienia przemocy, jej skutki w stosunku do jednostki, która przemocy podlega i grupy, w której owa przemoc występuje, są podobne. Dziecko poddane przemocy rówieśniczej zmienia swe zachowanie w relacjach domowych i szkolnych, dzięki czemu odpowiedzialny dorosły jest w stanie wyłapać charakterystyczne syndromy bycia ofiarą przez dziecko i zaradzić im, aby skutki psychiczne tego, traumatycznego dla dziecka, doświadczenia zostały szybko zneutralizowane.

Podstawowe formy przemocy i cyberprzemocy rówieśniczej

Rówieśnicze znęcanie się przybiera obecnie bardzo różne formy. Podstawową jego formą, w ramach której kreowane są przez agresora lub agresorów zachowania przemocowe, jest wykluczanie dziecka z grupy rówieśniczej. Zwykle zaczyna się ten proces od agresji słownej, najczęściej przyjmującej postać wyzywania, ośmieszania, pomawiania (forma czynna agresji werbalnej) lub przeciwnie – nieodzywania się do dziecka przez agresora lub agresorów, pomijania go w komunikacji rówieśniczej, milczenia w jego obecności lub przerywania rozmów po jego dołączenia do grupy (agresja bierna). Z takimi zachowaniami koreluje niekiedy komponent przemocy fizycznej indywidualnej lub grupowej. Dziecko może być szarpane, popychane, a nawet opluwane w relacji sam na sam z agresorem lub na forum milczącej grupy, która biernie wspiera ekspansję agresora.

Bardzo ważnym kanałem obu tych kategorii zachowań przemocowych, fizycznych i psychicznych (według klasycznych podziałów definicyjnych w psychologii, choć wiemy już dziś, że każda przemoc jest równocześnie przemocą psychiczną), jest internet i generowane w sieci przestrzenie komunikacji. Cyberprzemoc rówieśnicza jest coraz bardziej popularna, a jej skutki mają szerszy zasięg społeczny poprzez ich masowe upublicznianie. Psychologowie znają wręcz setki przykładów dziecięcych prób samobójczych powodowanych doświadczaniem cyberprzemocy takiej jak publikacja ośmieszających filmików w mediach społecznościowych. Każda z tych form przemocy da się jednak wychwycić w zmianach zachowania dziecka na tyle wcześnie, aby dorosły mógł skutecznie zadziałać. Bądźmy więc wrażliwi na zmiany zachowań dziecka, a poradzimy sobie z rozwiązaniem problemów przemocy, których dziecko doświadcza.

Sygnały przemocy, której w grupie rówieśniczej doświadcza dziecko 

Ogólnym i podstawowym sygnałem doświadczania przemocy przez nasze dziecko jest znacząca zmiana jego zachowania na co dzień. Dziecko staje się na przykład wycofane, odmawia udziału w zajęciach pozalekcyjnych lub nie chce uczestniczyć w spotkaniach rówieśniczych w szkole lub poza szkołą. To ważny moment na zadanie dziecku pytania, co się dzieje. Sygnałem przemocy może być także ucieczkowa postawa dziecka przed zajęciami szkolnymi lub komunikacją z rówieśnikami. Dziecko może symulować choroby, uciekać ze szkoły, nie chcieć zalogować się w portalu społecznościowym, w którym uczestniczą jego rówieśnicy. Zdarza się także, że dziecko bywa zmuszane do płacenia haraczu swojemu prześladowcy i kradnie w tym celu pieniądze rodzicom. Niekiedy giną mu jego rzeczy lub są niszczone w okolicznościach, których dziecko nie potrafi wyjaśnić. Jednym z sygnałów szkolnego prześladowania może być też odmowa spożywania posiłków w szkole. Jeszcze innym, ewidentnym sygnałem doświadczenia przemocy są urazy i siniaki na ciele dziecka, o których nie chce ono mówić. Jeśli którykolwiek z powyższych symptomów zaistniał, trzeba działać natychmiast. Najpierw należy szczerze porozmawiać z dzieckiem, następnie zgłosić się po fachową pomoc do gabinetu psychologicznego. Dopiero kolejnym krokiem warto uczynić interwencję w szkole, aby dziecko zostało już do niej przygotowane. Receptą na przemoc rówieśniczą jest wsparcie w rodzinie, któremu bez wstydu może zaufać dziecko.

Inspirowane: Rodziceidzieci.com – psycholog dziecięcy Warszawa